Nasza historia

Wiosną 1992 r. st. sierż. Stanisław ŚWITEK ze Skarżyska Kamiennej po raz pierwszy publicznie na łamach „Trybuny” zaprotestował przeciwko prawicowym atakom na dawnych żołnierzy ludowego Wojska Polskiego i zaproponował powołanie do życia Związku Żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego.
Związek powstał w 1993 roku na znak protestu byłych żołnierzy LWP przeciwko szkalowaniu ze strony środowisk prawicowych dobrego imienia, czci i honoru żołnierzy, którzy w nim służyli zawodowo, odbywali służbę ochotniczo lub z poboru. W dniu 15 lipca 1994 r., w rocznicę bitwy pod Grunwaldem i wręczenia Sztandaru w Sielcach nad Oką 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, Związek otrzymał Sztandar, ufundowany przez Ministra Obrony Narodowej wiceadmirała Piotra KOŁODZIEJCZYKA, wręczenia dokonał gen. dyw. Czesław LASZCZKOWSKI. Wręczenie odbyło się w Wesołej pod Warszawą w koszarach 1 Brygady Pancernej w czasie I Ogólnopolskiego spotkania członków Związku. Prezesem Związku do 23 października 2009 r. był płk dypl. w st. spocz. Roman ORŁOWSKI.
Na VIII Krajowym Zjeździe Delegatów nowym prezesem został wybrany płk w st. spocz. mgr Ludwik ROKICKI. Do Związku mogą wstępować wszyscy, którzy służyli w wojsku (zawodowo i z poboru) w okresie PRL, jak również odbywali służbę wojskową po 1989 r.
W dniu 14 lipca 2010 r. na IX Nadzwyczajnym Krajowym Zjeździe Delegatów Związku Żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego podjęto uchwałę o zmianie nazwy Związku w brzmieniu: Związek Weteranów i Rezerwistów Wojska Polskiego. Obecnie prezesem Związku jest płk w st. spocz. dr Wiesław KORGA.
Początki dolnośląskiej działalności związkowej to przełom 1993 i 1994 roku, gdy powstają pierwsze koła: z inicjatywy ppłk Wincentego GRABOWSKIEGO we Wrocławiu, st. ogn. sztab. Ludwika ZIEMSKIEGO w Dzierżoniowie, zaś grupa inicjatywna Związku w Zgorzelcu w składzie: kpt. Bronisław NOWAK, kpt. Kazimierz DACHOWSKI, plut. Rościsław NOWAK, por. Czesław WERPACHOWSKI, mjr Bronisław KURLEJ, ppor. Jerzy DRABIK, płk Adam ZAJĄCZKOWSKI i sierż. Stanisław FINK na zebraniu 28.12.1993 r. postanowiła powołać koła ZŻ LWP w Zgorzelcu, Bogatyni i Węglińcu. Następnie za zgodą Zarządu Głównego utworzono Oddział Województwa Wrocławskiego i Oddział Województwa Jeleniogórskiego zs. w Zgorzelcu. W czerwcu 1999 r. powstał Oddział Dolnośląski im. 2 Armii WP, którym do dziś kieruje płk w st. spocz. mgr Krzysztof MAJER.
W tym czasie Dolnośląski Oddział Wojewódzki stał się znaczącym elementem w strukturze organizacyjnej Związku w skali całego kraju. W jego składzie dziś funkcjonują oddziały powiatowe: w Zgorzelcu – prezes por. mgr Ryszard LEPAROWSKI, w Złotoryi zs. w Uniejowicach – st. sierż. Michał SABADACH, Wałbrzychu zs. w Szczawnie Zdrój – kpt. Julian LECH, Lubinie – st. mat Jerzy SZCZEŚNIAK, w Głogowie – st. chor. szt. Jerzy NAGODA,; oddziały miejskie: we Wrocławiu – ppor. dr inż. Józef SOWA, w Jaworze – kpt. mgr Bogdan BEZEG, w Złotoryi – st. sierż. mgr Henryk PAWŁOWSKI, w Wałbrzychu – ppłk mgr Ryszard OLESZKIEWICZ; oraz koła, z których podlegają bezpośrednio Zarządowi Dolnośląskiemu: w Dzierżoniowie – szer. Marek ZATORSKI, w Oławie – mjr mgr Wacław NOWAK, w Miliczu – plut. Zdzisław RÓŻANEK, w Chojnowie – st. kpr. Artur REICHERT, w Raciborowicach – kpr. Adam GILARA, w Nowej Soli – ppor. Antoni SALETNIK. Liczebność oddziału dolnośląskiego sięgnęła prawie pięciuset członków, a wśród nich 24% stanowią byli żołnierze zawodowi i funkcjonariusze, 61% żołnierze służby zasadniczej, a 15% kobiety, które często należą do grona najbardziej zaangażowanego aktywu.
Szczególnym miejscem, niemal kultowym, dla członków Związku z terenu Dolnego Śląska stały się Uniejowice k/Złotoryi, gdzie w 1997 r. powstało prywatne Muzeum Ludowego Wojska Polskiego i Pamiątek po Armii Radzieckiej kol. st. sierż. Michała SABADACHA. Zyskaliśmy na terenie „Sabadachowa” wspaniałe miejsce systematycznych spotkań z okazji Dnia Zwycięstwa i Dnia Weterana. Dzięki tym imprezom „okraszonym” pieśniami wojennymi zaistnieliśmy w mediach lokalnych i ogólnopolskich, a nawet zagranicznych. W Uniejowicach znalazły swoje godne miejsce ekspozycji pomniki i popiersia frontowych dowódców LWP. Kultywowaliśmy też polsko – radzieckie braterstwo broni, kombatanci często z rozrzewnieniem dzielili się swymi wojennymi wspomnieniami. Kol. Michał SABADACH stał się znany daleko poza granicami naszego kraju i w 2012 r. został bohaterem książki autorstwa dr Wojciecha KONDUSZY. 7 maja 2000 r. w Uniejowicach powstał Klub Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari. Jego kolejni prezesi to: płk mgr Ludwik POLAŃSKI i płk Jan KARWACIŃSKI, a płk Krzysztof MAJER, mimo iż nie jest kombatantem, pełni obowiązki sekretarza Klubu.
Największym oddziałem, kultywującym corocznie 16 kwietnia rocznice forsowania Nysy Łużyckiej, jest Oddział Powiatowy im. Osadników 2 Armii WP w Zgorzelcu. Wart odnotowania jest fakt powołania w 2001 r. w Zgorzelcu Stowarzyszenia „Społeczny Komitet Ochrony Miejsc Pamięci Narodowej”, którego prezesem został wybrany współinicjator jego powstania, prezes Zarządu Powiatowego ZWiRWP por. mgr Ryszard LEPAROWSKI. Głównym polem ich aktywności stała się renowacja Cmentarza Żołnierzy 2 Armii WP, gdzie spoczywa 3495 żołnierzy, którzy polegli w walkach przy forsowaniu Nysy Łużyckiej i Odry. Stowarzyszenie podejmuje wiele inicjatyw, m.in. projekt „Odkryjmy na nowo Miejsca Pamięci Narodowej”. Realizatorami projektu są bezpośrednio uczniowie szkół ponadgimnazjalnych i gimnazjalnych z terenu całego powiatu. Corocznie są organizowane konkursy wiedzy o historii WP i MPNar. dla uczniów szkół średnich i gimnazjalnych, a ich laureatów zaprasza do Parlamentu Europejskiego poseł Lidia GERINGER de OEDENBERG, a nagrody rzeczowe fundowała poseł Małgorzata SEKUŁA-SZMAJDZIŃSKA.
Szczególną uwagę zwracaliśmy na organizację imprez patriotycznych i dbania o miejsca pamięci narodowej. W działaniach tych byliśmy wspierani przez władze samorządowe. Wyrazem szczególnego uznania za aktywność w tej sferze było nadanie dla naszych aktywistów i sojuszników 56 złotych i 317 srebrnych medali „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej”. Byliśmy współwydawcami m.in. książek: gen. bryg. dr Zdzisława ROZBICKIEGO „Niepoprawne rozmyślania i zwierzenia”, prac zbiorowych: „Stan wojenny. Wspomnienia, komentarze”, „Żołnierskie poligony. Relacje i reportaże” oraz ”Moje spotkania z Generałem – wspomnienia, relacje”. Nasi członkowie byli autorami 35 broszur o tematyce historycznej, społeczno–politycznej i wspomnieniowej /redaktorem większości był kpt. dr inż. Janusz FUKSA/, wydanych następnie drukiem przez Zarząd Dolnośląski. Byliśmy współorganizatorami wraz z bratnimi stowarzyszeniami sesji popularno-naukowych, sympozjów i konwersatoriów historycznych we Wrocławiu. Z inspiracji st. chor. szt. Andrzeja NAWROTA i pod opieką jego syna Tomasza funkcjonuje dolnośląska strona internetowa www.zwiazekzlwp.net, swą stronę ma też organizacja zgorzelecka http://www.zinfo.pl/stowarzyszenia/6. Wieloma pięknymi przedsięwzięciami programowo-organizacyjnymi w Dzierżoniowie i okolicach może się pochwalić na blogu http://zwirwpddz.blogspot.com/ kol. Marek ZATORSKI. Świetnie układa się nam współpraca z biurem poselskim PE Lidii GERINGER de OEDENBERG, na zaproszenie której 66 członków naszego Związku w latach 2006-2015 odwiedziło Parlament Europejski w Brukseli i Strasburgu. Nasz działacz kpt. mec. Bronisław TURCZANIK aktywnie popularyzuje prawo europejskie i opracowuje comiesięczne komunikaty. Warto podkreślić, że jako pierwszy w województwie sztandar związkowy zdobył oddział w Głogowie, a kolejny koło w Dzierżoniowie.

Ustanowiliśmy własne dolnośląskie odznaczenia organizacyjne: „Zasłużony dla Dolnośląskiego ZŻ LWP”, „60-lecia forsowania Nysy Łużyckiej”, „Braterstwa Broni”, „60. rocznicy Zwycięstwa nad faszyzmem”, „60. rocznicy Bitwy pod Lenino” i „Bohaterom Forsowania Nysy Łużyckiej”, byliśmy inicjatorami ustanowienia najwyższego wyróżnienia związkowego „Krzyża LWP”. Wysoko należy ocenić systematyczne współdziałanie ze związkami kombatanckimi i żołnierskimi, z którymi w 1997 r. zostało podpisane wrocławskie porozumienie o współpracy, a od 2013 r. prezes ZD kol. Krzysztof MAJER sprawuje prezydencję porozumienia. Corocznie dolnośląska związkowa działalność programowo-organizacyjna jest podsumowywana, a sprawozdanie z niej wydaje się w formie broszurowej „Kalendarium …”. Godnie i uroczyście uczciliśmy 15 i 20-lecie naszego Związku. Pamiętaliśmy corocznie o uczczeniu rocznic wyzwolenia miast dolnośląskich przez żołnierzy radzieckich w 1945 r. Koledzy Stanisław BOBOWIEC i Krzysztof MAJER wywalczyli w 2015 r. przywrócenie tablicy upamiętniającej Defiladę Zwycięstwa żołnierzy 10 Dywizji Piechoty z 26 maja 1945 r. obok Narodowego Forum Muzyki we Wrocławiu. Warta jest podkreślenia współpraca kolegów z Jawora z 10 Wrocławskim Pułkiem Dowodzenia oraz ze Stowarzyszeniem Dzieci Wojny, którego oddziałem w Złotoryi kieruje st. sierż. Henryk PAWŁOWSKI, a w Wałbrzychu ppłk Ryszard OLESZKIEWICZ. W ostatnim okresie inicjatywami i dużą aktywnością może się pochwalić Koło Miejskie im. 1 Korpusu Pancernego WP w Dzierżoniowie.

Aktywność społeczna działaczy związkowych spotkała się z licznymi wyrazami uznania. Od 1998 r. aktywiści Związku i nasi sojusznicy otrzymali 83 odznaczenia państwowe /w tym 11 KOOOP, 13 KKOOP, 4 ZKZ po raz drugi, 20 ZKZ, 1 SKZ po raz drugi, 21 SKZ i 14 BKZ/; 811 medali „Za Zasługi dla Obronności Kraju” – w tym 184 złotych, 262 srebrnych, 365 brązowych; 23 Krzyże Zesłańców Sybiru, 12 medali Komisji Edukacji Narodowej; 12 medali „Za Zasługi dla LOK” i 24 odznaki „Zasłużony Działacz LOK”; Odznaki Honorowe „Zasłużony dla Dolnego Śląska” – 71 złote, 17 srebrnych; 402 pamiątkowych odznak honorowych „Krzyż LWP”; 157 jubileuszowych medali „XV-lecia ZŻ LWP”; 52 złote, 222 srebrne i 77 brązowych odznak „Za Zasługi dla ZWiRWP”; 145 medali pamiątkowych „XX-lecia ZWiRWP”; 78 medali pamiątkowych „70-lecia Chrztu Bojowego 1 DP im. T. Kościuszki”. 16 naszych działaczy zostało wyróżnionych odznaką „Za Zasługi dla Federacji Stowarzyszeń Rezerwistów i Weteranów SZ RP”. Na nasz wniosek wielu kombatantów zostało wyróżnionych przez Prezydenta Federacji Rosyjskiej medalami marszałka Georgija Żukowa i «65 i 70 лет Победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.». Ponadto 71 naszych działaczy zostało wpisanych do „Księgi Zasłużonych dla ZŻ LWP”. Wnioskowaliśmy o liczne awanse dla kombatantów i zasłużonych działaczy związkowych, niestety część wniosków zostało załatwione negatywnie.

Nadanie tak dużej ilości odznaczeń państwowych zawdzięczamy życzliwemu poparciu ówczesnego wicewojewody dolnośląskiego mgr Stanisława JANIKA. Warto też zwrócić uwagę, że poparcie naszych wniosków przez Wojewódzki Komitet Ochrony Pamieci Walk i Męczeństwa pozwoliło na uhonorowanie zbiorowości medalami OMPN, które otrzymali: Dolnośląski Oddział Wojewódzki ZWiRWP, Oddziały Powiatowe w Złotoryi i Zgorzelcu, Oddział Miejski we Wrocławiu, Szkoła Podstawowa Nr 9 im. M. Kopernika w Dzierżoniowie, II Szczep Gromad Zuchowych i Drużyn Harcerskich ZHP „Kościuszkowcy” przy Szkole Podstawowej Nr 6 w Głogowie, Urząd Miasta Dzierżoniowa, Szkoła Podstawowa nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi w Dzierżoniowie, Sportowa Szkoła Podstawowa Nr 72 im. Władka Zarembowicza we Wrocławiu, Wrocławski Szczep Harcerski „Korzenie” im. Władka Zarembowicza we Wrocławiu, Szkoła Podstawowa Nr 25 im. Franciszka Juszczaka we Wrocławiu, Szkoła Podstawowa Nr 118 im. płk Bolesława Orlińskiego we Wrocławiu, Gimnazjum Nr 4 im. Jana Pawła II w Lubinie, Stowarzyszenie Społeczny Komitet Ochrony Miejsc Pamięci Narodowej w Zgorzelcu, Szczep Harcerski „Ślężanie” im. hm. Krystyny Weyde-Mejer we Wrocławiu, Gimnazjum Nr 4 im. Polskich Odkrywców w Głogowie, Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Powstańców Wielkopolskich w Legnicy, Hufiec Związku Harerstwa Polskiego im. Szarych Szeregów w Bolesławcu.

Wyróżnienia przyznane dla Oddziału Dolnośląskiego ZWiRWP im. 2 Armii WP

1. Złoty medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” – 2006
2. Złota Odznaka Honorowa „Zasłużony dla Dolnego Śląska”
3. Pamiątkowa odznaka honorowa „Krzyż LWP” – 2010
4. Medal Jubileuszowy XV-lecia Związku Żołnierzy LWP – 2008
5. Krzyż Czynu Frontowego 1 i 2 Armii WP 1943-1945 – 2010
6. Medal pamiątkowy Zarządu Głównego ZBŻZiORWP – 2009
7. Medal pamiątkowy Zarządu Okręgowego TWO – 2009
8. Medal pamiątkowy Oddziału ZIW RP w Dzierżoniowie – 2006
9. Ryngraf odznaki Koła ZBŻZiORWP Nr 1 przy Dowództwie SOW – 2006
Opracował: Krzysztof MAJER
29.10.2015 r.